Sociaal werk is teamwerk

De sociale dienst staat de patiënten bij op sociaal-relationeel, administratief en financieel vlak tijdens hun verblijf in het UVC Brugmann. Diensthoofd Berlinde Tillie legt uit hoe de dienst te werk gaat.

Een oudere patiënt komt op spoedgevallen met twee gebroken polsen. Enkele uren later zijn de polsen gespalkt, en mag hij terug naar huis. Maar dan blijkt dat hij niemand heeft die hem kan helpen – met twee gespalkte polsen zal hij zich nochtans moeilijk alleen kunnen behelpen. De sociale dienst van het ziekenhuis wordt gebeld en zoekt, samen met de patiënt, naar een oplossing.
"Een banaal voorbeeld, maar het geeft wel een beeld van wat wij doen", steekt Berlinde Tillie, het diensthoofd van de sociale dienst, van wal.
"Grosso modo komt het er op neer dat wij de patiënten tijdens hun verblijf in het ziekenhuis helpen om de juiste sociale of financiële omkadering buiten het ziekenhuis te vinden. Vaak kunnen we pas na het administratieve luik aan de 'sociale dienstverlening' beginnen."

Sociaal aspect op de eerste plaats

De essentie van het maatschappelijk werk is het sociaal-relationeel aspect, zo vindt Berlinde Tillie. "Elke dag merken we dat zeer veel mensen geïsoleerd leven en eenzaam zijn. De essentie komt vaak op hetzelfde neer: ze willen hun verhaal kwijt, ze willen vertellen wat er misloopt in hun familie of omgeving. Hun hospitalisatie versterkt vaak deze problematiek. Wij bieden hen een luisterend oor en zoeken samen naar een oplossing."

Concrete hulpbehoeften

In tweede instantie distilleert de sociaal werker uit het verhaal van de patiënt een of meerdere concrete hulpbehoeften.
In functie daarvan wordt een externe hulporganisatie gezocht die de patiënt in die behoefte kan helpen. Deze taak omschrijft Berlinde Tillie als de administratieve en informatieve pijler. "De hulporganisatie buiten het ziekenhuis kan de federale overheid zijn voor een pensioen, de mutualiteit voor een Omnio-statuut, een thuiszorgdienst, een woon- en zorgcentrum, een dagcentrum, een zelfhulpgroep, een psychiatrische opvolging, Fedasil, opvolging van chronische patienten, terminale levensbegeleiding… Veel patiënten zijn niet op de hoogte welk sociaal vangnet er bestaat. Op internet staat weliswaar ontzettend veel informatie, maar ze kunnen vaak nog een gespecialiseerde 'mensenhand' gebruiken om het juiste spoor te vinden."

Financiële pijler

Het leeuwendeel van de aandacht van de sociale dienst gaat vaak naar de derde pijler, het financiële aspect. "Veel liever zouden wij meer tijd besteden aan de psychosociale opvang. Maar met 27 medewerkers voor 854 bedden zijn er weinig andere opties. De ziekenhuisdirectie levert heel wat inspanningen om voor meer medewerkers te zorgen. Wij merken bovendien dat een groter aanbod van onze dienst tot nog meer vragen leidt."
Het financiële aspect bestaat voor het grootste deel uit het opmaken van patientendossiers. Er worden fotokopieën gemaakt van identiteitskaarten, huurovereenkomsten, juridische documenten… Zo worden dossiers opgesteld met het vooruitzicht van tussenkomst van het OCMW voor prestaties aan mensen die hun ziekenhuiskosten eigenlijk niet kunnen betalen. Elke dag krijgt de sociale dienst een lijst van mensen die opgenomen zijn, of een arts geconsulteerd hebben, en van wie de papieren van het ziekenfonds of het OCMW niet in orde zijn.

Op vraag van patiënt of van een medische dienst

Daarnaast kan de sociale dienst ook tussenkomen op vraag van de patiënt, van de familie, of de medische dienst waar de patiënt verzorgd wordt. Ook de twee intercultureel bemiddelaars kunnen op die manier ingeschakeld worden. Berlinde Tillie: "Jammer genoeg blijven er een aantal patiënten over die we niet bereiken en voor wie dat nochtans nodig zou zijn. De reden kan bijvoorbeeld zijn dat ze niet zelf om onze hulp vragen. Bovendien is het niet altijd zichtbaar of mensen onze hulp nodig hebben." Er wordt vaak veel van de sociale dienst verwacht, maar dat blijkt niet altijd haalbaar. Berlinde Tillie: "Wij kunnen geen witte konijnen uit onze hoed toveren. De problemen slepen vaak al jaren aan. Ze vallen niet op te lossen in enkele dagen tijd."

Streven naar holistische aanpak

Bij de hulpverlening aan de patiënt vindt Berlinde Tillie een holistische aanpak zeer belangrijk. Verpleegkundigen, artsen, cultureel bemiddelaars en sociaal werkers moeten daarom nauw samenwerken.
"Als het met een patiënt fout loopt, loopt het vaak op verschillende vlakken fout. Tussen zijn medische en sociale problemen staan geen waterdichte schotten."
In het UVC Brugmann worden reeds in een aantal diensten teamvergaderingen georganiseerd. "De informatie van de sociale dienst kan tot meer begrip voor de patiënt leiden. Als iemand zijn persoonlijke hygiëne verwaarloost, kan dat bijvoorbeeld komen doordat hij de trap naar boven, naar de badkamer niet meer op kan. Omgekeerd kunnen verpleegkundigen wijzen op het belang van medicatietrouw, wat de sociale dienst van het ziekenhuis er toe kan aanzetten om een thuiszorgdienst te contacteren. Met teamwerk kan je een patiënt op een optimale manier verder helpen."

:: Sociaal dienst in het UVC Brugmann ::
27 sociaal werkers (zowel maatschappelijk assistenten als sociaal verpleegkundigen),
2 intercultureel bemiddelaars (1 op site Horta, 1 op site Brien),
1 diensthoofd,
beheren dossiers van 854 bedden, 27.000 opnames, 56.000 passages op spoedgevallen en 310.000 raadplegingen.

:: CV Berlinde Tillie ::
1982-1985 Studies maatschappelijk assistent aan de HUBrussel.
1985-1990 Verantwoordelijke polikliniek Europa Sint-Michielskliniek in Etterbeek.
1990-1994 Medewerker Minimaal Klinische Gegevens (MKG) Europa Sint-Michielskliniek.
1994-1999 Verantwoordelijke sociale dienst Europa Sint-Michielskliniek.
1999-2010 Sociaal werker UVC Brugmann.
Sinds mei 2010 Verantwoordelijke sociale dienst UVC Brugmann.

Auteur : Pieter Segaert
Bron : Osiris News (nr 21, december 2010-februari 2011)