Gedwongen opname : de puntjes op de i

“Verwar een gedwongen opname niet met een internering.”
Psychiater Geerke Steegen, verantwoordelijk voor de afdeling psychosen, zet de puntjes op de i.

Dr. Steegen, veel mensen verwarren een gedwongen opname met een internering.

Inderdaad. Het grote verschil is dat er bij een IOS geen crimineel feit gepleegd is, en bij een internering wel. Stel dat uw buurman in een paranoïde waanidee met een mes rondloopt op straat. In deze fase kan hij gedwongen opgenomen worden. Steekt hij in diezelfde toestand echter de postbode neer, dan riskeert hij geïnterneerd te worden. In het Brugmannziekenhuis zijn we enkel bij gedwongen opnames betrokken. Bij IOS gaat het meestal om psychotische en affectieve stoornissen, waarvoor een medicamenteuze behandeling nodig is. De notie ‘behandeling’ is noodzakelijk: een ernstige, mentale retardatie op zich is bijvoorbeeld onvoldoende. Ook een verslavingsproblematiek komt vaak terug. Al heeft de IOS enkel zin voor de fysieke ontwenning zelf. De verdere zorgen kunnen we in deze gevallen niet meer opleggen.

Welke rol speelt de familie bij een IOS?

De familie kan aan de alarmbel trekken, bijvoorbeeld als ze symptomen opmerken die een mogelijk gevaar inhouden. In dat geval kan de familie terecht bij de politie of bij de Procureur des Konings. Uiteindelijk beslist de vrederechter over een gedwongen opname, na advies van een psychiater. Ook nadien speelt de familie nog een belangrijke rol. Ze kunnen informatie geven over de zieke, het verloop van de ziekte en de voorgeschiedenis. Op onze afdeling 74 trachten we voor elke patiënt twee familie-onderhouden te voorzien: bij het begin en het einde van de opname.

Het is wellicht niet evident voor een psychiater om zijn advies te geven over een IOS?

Voor de expertise onderzoeken we de patiënt op psychiatrisch en psychologisch vlak, we maken een sociale evaluatie en gaan na of hij geen lichamelijke aandoeningen heeft. In twijfelgevallen kan het verhaal van de naasten, huisarts of andere betrokken personen helderheid brengen. Toch blijft het een kwestie van inschatting. Het gaat immers om een ‘potentieel’ gevaar. Bovendien gaat een IOS in tegen de wens van de persoon. Beide moeten dus tegen elkaar worden afgewogen.

Hoe reageert de patiënt op zo’n IOS?

Een gedwongen opname kan traumatiserend zijn, meer bepaald door de omstandigheden waarin patiënten aankomen op de spoedgevallendienst. Vaak gebeurt dat onder politiebegeleiding. Maar er zijn net zo goed patiënten die zich gerustgesteld voelen door de opname op een gesloten afdeling. Ze vinden er een structuur terug die ze kwijt waren, voelen zich beschermd en kunnen eindelijk ergens terecht met hun problemen.

Die gesloten afdeling is niet hetzelfde als een opsluiting?

Zeker niet, ook al is de vrijheid van de patiënten beperkt wegens het potentiële gevaar. Vanaf hun aankomst kunnen ze bezoek ontvangen en telefonisch contact houden met de buitenwereld. In onze twee afdelingen, 74 en 76, heeft elke patiënt zijn eigen kamer, en op elke afdeling is er een eetzaal, tv-zaal en een rookzaal. Binnen de beschikbare 45 bedden zijn de gedwongen opnames evenmin afgescheiden van de vrijwillig opgenomen patiënten. Dat geldt ook voor de 15 bedden voor adolescenten (15-22 jaar), onder leiding van Dr. Nicolis.

Vraagt een gedwongen opname een specifieke behandeling?

De behandeling tijdens een gedwongen of een vrijwillige opname is gelijkaardig. De patiënt heeft regelmatig een gesprek met de psychiater, de psycholoog en de sociaal werker. Ook medicatie is een zeer
belangrijke pijler. De lichamelijke klachten en de moeilijkheden met sociale interactie worden nauw opgevolgd. De sociaal werker ten slotte brengt de sociale situatie van de persoon in orde. Maar net
zoals geen twee psychotische patiënten dezelfde waanideeën hebben, zijn geen twee behandelplannen identiek.

Wanneer kan de patiënt het ziekenhuis verlaten?

Een IOS kan maximaal 40 dagen duren, al is er verlenging mogelijk op vraag van de arts. Naast een evaluatie van nog aanwezige symptomen, gaan we natuurlijk ook de thuissituatie na. In een openbaar ziekenhuis als het UVC Brugmann zien we vaak patiënten met moeilijke sociale situaties. Die maken een terugkeer naar huis in correcte omstandigheden quasi onmogelijk en leiden vrijwel zeker tot een snel herval. Dan is een langere opname nodig, in een aangepaste structuur buiten onze dienst.

Auteur : Pieter Segaert
Bron : Osiris News (nr 15, juni-augustus 2009)

Dienst Psychiatrie en Medische Psychologie.